مسمومیت کبدعبارتست از التهاب کبد در واکنش به مواد مشخصی است که در معرض آن‌ها قرار می‌گیرید. مسمومیت کبد می‌تواند ناشی از الکل، مواد شیمایی، داروها یا مکمل‌های غذایی باشد.
در بعضی از موارد، مسمومیت در کبد درعرض چند ساعت یا چند روز پس از قرار گرفتن در معرض سم بوجود می‌آید. در موارد دیگر، چندین ماه طول می‌کشد تا علائم و نشانه‌های مسمومیت کبد ظاهر شوند.
علائم مسمومیت کبد اغلب زمانی که فرد دیگر در معرض سم قرار نداشته باشد از بین می‌رود. اما مسمومیت به صورت دائمی به کبد شما آسیب وارد می‌کند و منجر به ایجاد بافت جای زخم در کبد شود و حتی در بعضی موارد نارسایی کبد را به دنبال داشته باشد.
علائم و نشانه ها
اغلب انواع مسمومیت های کبد هیچ علامتی را به بار نمی‌آورد و تنها با آزمایشات خون قابل تشخیص هستند. وقتی علائم مسمومیت کبدی ظاهر شوند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- زرد شدن پوست و زردی قسمت سفید چشم ها (یرقان)
- خارش بدن
- احساس درد در بالای قسمت راست شکم
- خستگی مفرط
- بی اشتهائی
- تهوع و استفراغ
- جوش
- کاهش وزن
- ادرار تیره یا به رنگ چایی
علت
مسمومیت های کبد زمانی بوجود می‌آید که کبد به دلیل قرار گرفتن در معرض یک ماده سمی دچار التهاب می‌شود. علت مسمومیت کبد همچنین می تواند مصرف بیش از حد داروهای تجویزی یا غیرتجویزی باشد.
یکی ازنقش های کبد خارج ساختن و تجزیه کردن اغلب داروها و مواد شیمایی از جریان خون است. تجزیه سموم محصولات جانبی ای را تولید می‌کند که می‌توانند به کبد آسیب وارد کنند. اگر چه کبد ظرفیت بازسازی فوق العاده ای دارد، قرار گرفتن در معرض مواد سمی به صورت دائمی باعث بوجود آمدن آسیب دیدگی‌های وخیم و گاهی اوقات جبران ناپذیر می‌شود. از دیگر علت های مسمومیت کبد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- الکل: مصرف نوشیدنی‌های الکی می تواند منجر به التهاب کبد ناشی از الکل می‌شود.
- داروهای مسکن بازاری: داروهای مسکن غیرتجویزی مثل استامینوفن، آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن و… می‌توانند به کبد آسیب وارد کنند،مخصوصاً اگر به صورت مکرر و همراه با نوشیدنی‌های الکلی مصرف شوند.
- داروهای تجویزی: برخی از داروهایی که منجر به آسیب دیدگی کبد می‌شود شامل آموکسی سیلین (آوگمنتین)، هالوتان؛ ایزونیازید، والپروئیک اسید(دپاکن)،فنی توئین( دیلانتین)،آزاتیوپرین (ایموران)، نیاسین( نیاسپان)، آتورواستاتین ( لیپیتور)، لواستاتین ( مواکور)،پراواستاتین (پراواکول)، سیمواستاتین ( زوکور)، لوواستاتین (لسکول)، روسوواستاتین (کرستور)، کتوکونازول، آنتی بیوتیک های مخصوص، داروهای استروئیدی آنابولیک و ضد ویروسی مشخص می‌شود. تعداد داروهای زیاد دیگری نیز شامل این دسته می‌شوند.
- گیاهان دارویی و مکمل‌ها: برخی از گیاهان داروی که برای کبد مضر در نظر گرفته می‌شود شامل کاسکارا، سنفیتون، فلفل استرالیائی و افدرا (ریش بز) می‌شود. گیاهان دارویی زیادی در این دسته قرار می‌گیرد. کودکان در صورتی که مکمل‌های ویتامین را به بطور اشتباه و به مقدار زیاد مصرف کنند، به کبد خود آسیب وارد می‌کنند و ممکن است دچار مسمومیت کبد شوند.
- مواد شیمایی صنعتی: مواد شیمایی که شما در شغل خود در معرض آن‌ها قرار می‌گیرد باعث آسیب دیدگی کبد می‌شوند. مواد شیمایی رایجی که باعث آسیب دیدگی کبد می‌شود عبارتند از تتراکلرید کربن، ماده ای که برای ساخت پلاستیک استفاده می‌شود (وینیل کلراید) نام دارد، علفکش پاراکوات و گروهی از مواد شیمایی صنعتی که بی فنیل چند کلری (PCB) نامیده می‌شود.
تشخیص
آزمایشات و روش‌هایی که برای تشخیص مسمومیت کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل موارد زیر می‌شوند:
- معاینه فیزیکی: پزشک احتمالاً یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، از قبیل داروهای غیرتجویزی و داروهای گیاهی را در جعبه اصلی خود نزد پزشک ببرید. در صورتی که با مواد شیمایی صنعتی کار می‌کنید، یا در معرض آفت کش ها، علفکش ها یا سم‌های محیطی دیگر هستید، به پزشک اطلاع دهید.
- آزمایشات خون: این آزمایشات سطوح بالای آنزیم‌های کبد را نشان می‌دهد. این سطوح آنزیم عملکرد کبد را نشان می‌دهند.
- آزمایشات تصویر برداری از قبیل سی تی اسکن و ام آر ای.
- نمونه برداری از کبد: نمونه برداری به تأیید تشخیص مسمومیت کبد کمک می‌کند. در طول نمونه برداری کبد، یک سوزن برای استخراج نمونه کوچکی از بافت کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نمونه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.
درمان
روش‌های درمان مسمومیت کبد از قرار زیر است:
- قرار نگرفتن در معرض سم: پزشکان سعی می‌کنند علت آسیب دیدگی کبد را تعیین کنند. گاهی اوقات چیزی که باعث بوجود آمدن علائم مسمومیت کبد شده است، مشخص می باشد و بعضی اوقات تعیین علت آسیب دیدگی کبد به کار دقیق تری نیاز دارد. در اغلب موارد، قرار نگرفتن در معرض سمی که باعث التهاب کبد شده است علائم و نشانه‌ها را کاهش می‌دهد.
- دارو برای معکوس کردن آسیب کبد ناشی از استامینوفن: در صورتی که مسمومیت کبد شما ناشی از استفاده بیش از حد استامینوفن باشد، دارویی شیمایی که استیل سیستئین نام دارد فوراً برای شما تجویز می‌شود. هر چه این دارو زودتر تجویز شود، احتمال کم کردن آسیب کبد بیشتر می‌شود. این دارو وقتی در عرض 16 ساعت پس از استفاده بیش از حد از استامینوفن مصرف شود، بیشترین کارایی را دارد.
- درمان در بیمارستان: افرادی که علائم مسمومیت کبدی شدید دارند در بیمارستان تحت درمان حمایتی قرار می‌گیرند که شامل سرم و داروها برای رفع حالت تهوع و استفراغ است.
- پیوند کبد: وقتی عملکرد کبد شدیداً تحت تأثیر قرار گیرد، پیوند کبد تنها راه درمان می‌شود. پیوند کبد عملی است که در آن کبد بیمار شما خارج می‌شود و یک کبد سالم از اهدا کننده جایگزین آن می‌شود.
مسمومیت کبدی می تواند عوارض ناخوشایندی را به دنبال داشته باشد، بنابراین اگر علایم و نشانه های ذکر شده در مقاله را داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید، تا به موقع تحت درمان پاکسازی و سم زدایی از کبد قرار بگیرید، ممکن است پزشک به منظور رفع علائم رژیم غذایی خاصی را برای شما تجویز نماید.
